An toàn lao động là gì? Vai trò, nguyên tắc và các tiêu chuẩn liên quan

Trong môi trường làm việc hiện đại, cụm từ “an toàn lao động” ngày càng được nhắc đến nhiều hơn, đặc biệt trong các ngành sản xuất, xây dựng, chế biến hay vận tải. Tuy nhiên, không phải ai cũng hiểu rõ an toàn lao động là gì, tầm quan trọng của nó ra sao và doanh nghiệp cần tuân thủ những tiêu chuẩn nào để đảm bảo cho người lao động. Bài viết này sẽ giúp bạn có cái nhìn toàn diện về an toàn lao động, từ khái niệm, nguyên tắc cơ bản cho đến các tiêu chuẩn phổ biến hiện nay.

An toàn lao động là gì?

An toàn lao động là tập hợp các quy định, biện pháp, quy trình và hoạt động nhằm đảm bảo người lao động không bị tai nạn, chấn thương hay mắc bệnh nghề nghiệp trong quá trình làm việc.Nói cách khác, an toàn lao động hướng đến việc phòng ngừa, kiểm soát và loại bỏ các yếu tố nguy hiểm có thể ảnh hưởng đến sức khỏe, tính mạng của con người, đồng thời tạo ra môi trường làm việc an toàn, bền vững và hiệu quả.

Theo Luật An toàn, vệ sinh lao động Việt Nam 2015, an toàn lao động bao gồm:

• Biện pháp kỹ thuật, quản lý nhằm loại trừ yếu tố nguy hiểm.

• Đảm bảo điều kiện làm việc an toàn, vệ sinh.

• Trang bị đầy đủ phương tiện bảo vệ cá nhân cho người lao động.

Vì sao an toàn lao động lại quan trọng?

An toàn lao động không chỉ là nghĩa vụ pháp lý của doanh nghiệp, mà còn mang lại nhiều lợi ích thiết thực:

• Bảo vệ sức khỏe, tính mạng người lao động: Giảm thiểu tai nạn, thương tật, bệnh nghề nghiệp.

• Nâng cao năng suất lao động: Người lao động yên tâm, tập trung làm việc khi môi trường an toàn.

• Giảm chi phí cho doanh nghiệp: Tránh chi phí bồi thường, gián đoạn sản xuất, xử lý vi phạm.

• Tạo dựng uy tín doanh nghiệp: Thể hiện trách nhiệm xã hội, xây dựng hình ảnh chuyên nghiệp.

• Tuân thủ pháp luật: Đáp ứng yêu cầu luật An toàn, vệ sinh lao động và các quy định liên quan.

Theo thống kê của Tổ chức Lao động Quốc tế (ILO), mỗi năm có hàng triệu vụ tai nạn lao động trên toàn cầu, gây thiệt hại lớn về nhân mạng và kinh tế. Chính vì vậy, việc đầu tư cho an toàn lao động không bao giờ là lãng phí.

 Các nguyên tắc cơ bản trong an toàn lao động

Để triển khai hiệu quả, an toàn lao động cần dựa trên một số nguyên tắc cốt lõi:

1. Phòng ngừa là chính: Luôn đặt mục tiêu ngăn ngừa tai nạn trước khi chúng xảy ra.

2. Xác định và đánh giá rủi ro: Mọi quy trình sản xuất đều cần được đánh giá nguy cơ tiềm ẩn.

3. Trang bị và đào tạo đầy đủ: Người lao động phải được cung cấp bảo hộ lao động và huấn luyện định kỳ.

4. Tuân thủ pháp luật và tiêu chuẩn: Hệ thống quản lý phải dựa trên luật quốc gia và tiêu chuẩn quốc tế.

5. Cải tiến liên tục: An toàn lao động không dừng lại ở một thời điểm, mà cần được giám sát và cải tiến không ngừng.

 Những nguy cơ thường gặp trong lao động

Mỗi ngành nghề có những rủi ro riêng, nhưng nhìn chung có thể chia thành các nhóm nguy cơ chính:

• Nguy cơ cơ học: máy móc vận hành, va đập, ngã, trượt.

• Nguy cơ hóa học: tiếp xúc hóa chất độc hại, khí độc.

• Nguy cơ vật lý: tiếng ồn, rung, nhiệt độ cao/thấp, bức xạ.

• Nguy cơ sinh học: vi khuẩn, virus, nấm mốc trong môi trường làm việc.

• Nguy cơ tâm lý – xã hội: căng thẳng, áp lực công việc, môi trường làm việc thiếu an toàn tinh thần.

Nhận diện đúng các nguy cơ là bước đầu tiên để xây dựng hệ thống an toàn hiệu quả.

Biện pháp đảm bảo an toàn lao động

Để duy trì môi trường làm việc an toàn, doanh nghiệp cần thực hiện đồng bộ nhiều biện pháp:

• Thiết kế công việc an toàn: Máy móc, nhà xưởng được bố trí hợp lý, giảm rủi ro.

• Trang bị bảo hộ lao động: Quần áo, mũ, găng tay, kính bảo hộ, mặt nạ phòng độc…

• Đào tạo, huấn luyện định kỳ: Nhân viên hiểu rõ cách vận hành an toàn, sơ cứu, ứng phó sự cố.

• Xây dựng quy trình làm việc chuẩn (SOPs): Mỗi công đoạn có hướng dẫn cụ thể.

• Giám sát và đánh giá: Định kỳ kiểm tra, rà soát để phát hiện và khắc phục rủi ro.

• Ứng dụng tiêu chuẩn quản lý: Triển khai các hệ thống quản lý an toàn theo chuẩn quốc tế.

Các tiêu chuẩn về an toàn lao động cần biết

Bên cạnh luật pháp trong nước, doanh nghiệp có thể áp dụng các tiêu chuẩn quốc tế để quản lý an toàn lao động tốt hơn. Một số tiêu chuẩn phổ biến:

• ISO 45001:2018 – Hệ thống quản lý An toàn và Sức khỏe nghề nghiệp. Đây là tiêu chuẩn quốc tế quan trọng nhất, giúp doanh nghiệp kiểm soát rủi ro và nâng cao hiệu quả quản lý an toàn.

• OHSAS 18001 – Tiêu chuẩn quản lý an toàn nghề nghiệp (tiền thân của ISO 45001).

• ISO 9001 – Hệ thống quản lý chất lượng, trong đó có nội dung liên quan đến quản lý rủi ro trong vận hành, bao gồm cả an toàn.

• Luật An toàn, vệ sinh lao động Việt Nam 2015 – Khung pháp lý chính thức áp dụng cho tất cả doanh nghiệp tại Việt Nam.

👉 Bạn có thể tham khảo thêm về ISO 45001 – Hệ thống quản lý An toàn và Sức khỏe nghề nghiệp để hiểu rõ cách doanh nghiệp áp dụng trong thực tế.

Vai trò của người lao động và quản lý trong an toàn lao động

• Người lao động: Tuân thủ quy định, sử dụng đúng phương tiện bảo hộ, báo cáo sự cố kịp thời.

• Người quản lý/Doanh nghiệp: Xây dựng môi trường làm việc an toàn, huấn luyện nhân sự, giám sát thường xuyên.

An toàn lao động chỉ hiệu quả khi có sự phối hợp từ cả hai phía.

Ví dụ thực tế về an toàn lao động tại Việt Nam và quốc tế

An toàn lao động (ATLD) không chỉ là trách nhiệm pháp lý mà còn là yếu tố chiến lược quyết định đến sự phát triển bền vững của doanh nghiệp và phúc lợi của người lao động

Doanh nghiệp sản xuất – ngành xây dựng

Trong một công ty xây dựng lớn tại Hà Nội, việc áp dụng quy trình ISO 45001:2018 – Hệ thống quản lý an toàn và sức khỏe nghề nghiệp đã giúp giảm đáng kể tai nạn lao động.

• Trước đây, trung bình mỗi năm có khoảng 15–20 vụ tai nạn nhỏ tại công trường.

• Sau khi áp dụng hệ thống an toàn theo chuẩn quốc tế (đào tạo công nhân, bắt buộc trang bị bảo hộ, quy trình báo cáo sự cố), số vụ tai nạn giảm xuống còn dưới 5 vụ/năm.

• Kết quả này không chỉ giảm chi phí bồi thường mà còn giúp nâng cao uy tín công ty khi tham gia đấu thầu các dự án lớn.

Ngành chế biến thực phẩm

Một công ty thực phẩm đông lạnh tại TP. Hồ Chí Minh từng gặp nhiều rủi ro về trơn trượt và tai nạn máy móc. Khi triển khai tiêu chuẩn HACCP kết hợp ISO 22000 cùng chương trình an toàn lao động, công ty đã:

• Trang bị sàn chống trượt, găng tay chống cắt cho công nhân.

• Lập quy trình bảo dưỡng máy móc định kỳ.

• Đào tạo nhân viên về sơ cứu và thoát hiểm.

Sau 2 năm, công ty không còn ghi nhận tai nạn nghiêm trọng nào, đồng thời được khách hàng Nhật Bản đánh giá cao về môi trường làm việc an toàn.

Ví dụ quốc tế – ngành hóa chất

Tại một tập đoàn hóa chất ở Nhật Bản, mọi nhân viên trước khi vào ca đều phải tham gia 5 phút “safety talk” – thảo luận nhanh về rủi ro có thể gặp trong ca làm.

• Quy trình này, kết hợp với việc tuân thủ OSHA (Mỹ) và ISO 45001, giúp công ty duy trì gần 10 năm liên tục không có tai nạn lao động nghiêm trọng.

• Đây là minh chứng cho việc đầu tư vào an toàn không chỉ là trách nhiệm pháp lý mà còn mang lại hiệu quả kinh tế dài hạn.

• About
• Latest Posts

Good Việt Nam Auditor

Chuyên viên biên tập nội dung tại văn phòng chứng nhận quốc gia Good Việt nam

Latest posts by Good Việt Nam Auditor (see all)

• An toàn lao động là gì? Vai trò, nguyên tắc và các tiêu chuẩn liên quan - 23/09/2025
• GOOD VIỆT NAM ĐÁNH GIÁ GIÁM SÁT TIÊU CHUẨN QUỐC TẾ ISO 22000 &HACCPCÔNG TY CP ANPHA-AG - 19/09/2025
• PPAP là gì: Quy trình Phê duyệt Bộ sản phẩm Sản xuất cho doanh nghiệp - 08/09/2025