Tiêu chuẩn ISO 22301: Hệ thống quản lý tính liên tục cho doanh nghiệp

ISO 22301 là tiêu chuẩn quốc tế xác lập phương pháp tiếp cận có hệ thống để duy trì tính liên tục trong hoạt động kinh doanh, ngay cả khi tổ chức gặp phải sự cố bất ngờ như thiên tai, tấn công mạng, gián đoạn chuỗi cung ứng hoặc khủng hoảng nội bộ. Tiêu chuẩn này đóng vai trò như một phần mở rộng trong hệ thống quản trị rủi ro tổng thể, và thường có mối liên kết chặt chẽ với các lĩnh vực như an toàn thông tin (ISO 27001) và quản lý hạ tầng CNTT.

ISO 22301 là gì?

ISO 22301:2019 – với tên đầy đủ là “Security and resilience – Business continuity management systems – Requirements” – là tiêu chuẩn quốc tế do Tổ chức Tiêu chuẩn hóa Quốc tế (ISO) phát hành. Tiêu chuẩn này đóng vai trò như một bản hướng dẫn thực tiễn, giúp các tổ chức xây dựng và vận hành hệ thống quản lý tính liên tục trong kinh doanh (BCMS) một cách bài bản và hiệu quả.

Điểm nổi bật của ISO 22301 là cung cấp một khuôn khổ chuẩn hóa, được thiết kế bởi các chuyên gia có kinh nghiệm sâu rộng trong lĩnh vực quản trị khủng hoảng và phục hồi hoạt động, giúp doanh nghiệp có khả năng ứng phó linh hoạt trước các tình huống bất ngờ như thiên tai, gián đoạn vận hành, mất dữ liệu hay khủng hoảng chuỗi cung ứng.

Lợi ích của ISO 22301 – Tiêu chuẩn về tính liên tục của hoạt động kinh doanh là gì?

Có bốn lợi ích kinh doanh thiết yếu mà một công ty có thể đạt được khi triển khai tiêu chuẩn duy trì hoạt động kinh doanh này:

Tuân thủ các yêu cầu pháp lý

Ngày càng nhiều quốc gia ban hành luật yêu cầu doanh nghiệp phải có kế hoạch duy trì hoạt động liên tục khi gặp khủng hoảng. Không chỉ cơ quan quản lý, mà các doanh nghiệp lớn – đặc biệt trong lĩnh vực tài chính, công nghệ, chuỗi cung ứng – cũng đặt ra tiêu chí này với nhà cung cấp và đối tác.

Việc áp dụng ISO 22301 giúp doanh nghiệp xây dựng một hệ thống đáp ứng đầy đủ các tiêu chí pháp lý và hợp đồng, giảm thiểu rủi ro bị phạt, đồng thời tiết kiệm chi phí quản lý nhờ tính hệ thống và minh bạch trong quy trình.

Giảm sự phụ thuộc vào cá nhân

Nhiều tổ chức vận hành dựa vào một số ít cá nhân nắm giữ quy trình hoặc kiến thức trọng yếu – và điều đó tạo ra rủi ro lớn nếu họ nghỉ việc hoặc vắng mặt.

Việc triển khai hệ thống quản lý theo ISO 22301 giúp tổ chức:

• Chuẩn hóa và ghi chép lại các quy trình then chốt,

• Thiết lập các giải pháp thay thế trong tình huống khẩn cấp,

• Tăng tính chủ động và khả năng tiếp nối trong nội bộ.

Nhờ vậy, tổ chức sẽ vận hành trơn tru hơn và ít bị gián đoạn do biến động nhân sự.

Ngăn ngừa thiệt hại trên diện rộng

Mỗi phút hệ thống ngừng hoạt động – dù là website, nhà máy hay kênh phân phối – đều có thể dẫn đến mất doanh thu, mất khách hàng hoặc thậm chí mất uy tín.

ISO 22301 đóng vai trò như một “lá chắn phòng ngừa” giúp doanh nghiệp:

• Phát hiện sớm nguy cơ gián đoạn,

• Xây dựng kế hoạch ứng phó và phục hồi cụ thể,

• Rút ngắn thời gian xử lý khủng hoảng và quay lại vận hành bình thường.

Đối tượng thích hợp với tiêu chuẩn ISO 22301

Bất kỳ loại tổ chức nào – lớn hay nhỏ, vì lợi nhuận hay phi lợi nhuận, tư nhân hay công cộng – đều có thể hưởng lợi từ ISO 22301. Tiêu chuẩn này được hình thành theo cách có thể áp dụng cho bất kỳ quy mô hoặc loại hình tổ chức nào.

Việc triển khai và chứng nhận ISO 22301 có thể được coi là thiết yếu đối với bất kỳ công ty nào có yêu cầu pháp lý phải tham gia vào kế hoạch dự phòng, bao gồm năng lượng, giao thông, y tế và các dịch vụ công thiết yếu.

Các thuật ngữ cơ bản được sử dụng trong tiêu chuẩn

• Hệ thống quản lý tính liên tục kinh doanh (BCMS) – Là một phần trong hệ thống quản lý tổng thể của tổ chức, BCMS giúp xác lập, thực thi, duy trì và cải tiến các phương pháp đảm bảo doanh nghiệp có thể tiếp tục hoạt động trong điều kiện gián đoạn, khủng hoảng hoặc sau thảm họa.
• Thời gian gián đoạn tối đa có thể chấp nhận được (MAO) –Là khoảng thời gian giới hạn mà một hoạt động thiết yếu có thể bị gián đoạn mà không gây hậu quả nghiêm trọng hoặc không thể chấp nhận được đối với tổ chức. Nếu vượt quá thời gian này, tổ chức có thể phải chịu tổn thất lớn về tài chính, pháp lý hoặc uy tín.
• Mục tiêu thời gian phục hồi (RTO) –Là mốc thời gian cụ thể được đặt ra, trong đó một hoạt động, dịch vụ hoặc hệ thống phải được khôi phục sau khi xảy ra sự cố, để tránh gây gián đoạn kéo dài. Đây là tiêu chí đánh giá tốc độ ứng phó và phục hồi của tổ chức.
• Mục tiêu điểm khôi phục (RPO) – Chỉ ra giới hạn dữ liệu có thể mất trong một khoảng thời gian khi xảy ra sự cố. RPO xác định lượng dữ liệu tối đa mà doanh nghiệp có thể chấp nhận mất đi – ví dụ như dữ liệu chưa sao lưu trong 4 giờ trước thảm họa.
• Mục tiêu duy trì hoạt động kinh doanh tối thiểu (MBCO) – mức dịch vụ hoặc sản phẩm tối thiểu mà một tổ chức cần sản xuất để đạt được các mục tiêu đã xác định sau khi tiếp tục hoạt động kinh doanh

Nội dung của ISO 22301

ISO 22301 được chia thành 11 phần hoặc điều khoản. Các điều khoản từ 0 đến 3 là phần giới thiệu (và không bắt buộc phải thực hiện), trong khi bảy điều khoản (từ 4 đến 10) là các điều khoản chính và bắt buộc – nghĩa là tất cả các yêu cầu của chúng phải được thực hiện trong một tổ chức nếu muốn tuân thủ tiêu chuẩn.

Theo Phụ lục SL của Chỉ thị ISO/IEC của Tổ chức Tiêu chuẩn hóa Quốc tế, tiêu đề phần trong ISO 22301 giống với tiêu đề trong ISO 27001:2013, ISO 9001:2015 và các tiêu chuẩn quản lý khác, giúp tích hợp các tiêu chuẩn này dễ dàng hơn.

Yêu cầu của ISO 22301

Hãy cùng xem xét các yêu cầu của ISO 22301 được nêu trong các điều khoản từ 4 đến 10.

Điều khoản 4 – Bối cảnh

Trước khi thiết lập hệ thống quản lý tính liên tục trong kinh doanh (BCMS), tổ chức cần hiểu rõ bản chất hoạt động của mình, xác định những yếu tố có thể ảnh hưởng đến khả năng duy trì hoạt động ổn định. Điều này bao gồm việc phân tích nội bộ, môi trường bên ngoài, cũng như các yêu cầu từ bên liên quan như khách hàng, đối tác, cổ đông và cơ quan quản lý.

Tổ chức cũng cần xác định rõ phạm vi áp dụng của ISO 22301 – bao gồm các địa điểm, sản phẩm, dịch vụ, sứ mệnh và mục tiêu hoạt động liên quan – để từ đó xây dựng hệ thống phù hợp, có trọng tâm và khả thi.

Điều khoản 5 – Lãnh đạo

Thành công của BCMS phụ thuộc lớn vào cam kết của ban lãnh đạo cấp cao. Lãnh đạo phải chủ động thúc đẩy hệ thống thông qua:

• Xây dựng và phổ biến chính sách BCMS rõ ràng;

• Cung cấp đầy đủ nguồn lực và định hướng chiến lược;

• Phân công rõ ràng vai trò, trách nhiệm, quyền hạn;

• Khuyến khích văn hóa tổ chức hướng đến khả năng phục hồi.

Cam kết không chỉ là trên giấy tờ, mà phải thể hiện trong hành động, dẫn dắt và truyền cảm hứng cho toàn bộ nhân sự.

Điều khoản 6 – Lập kế hoạch

Trong bước này, tổ chức cần:

• Xác định các mối đe dọa tiềm tàng, mức độ rủi ro và hậu quả nếu xảy ra gián đoạn;

• Thiết lập mục tiêu cụ thể cho hệ thống BCMS – có thể đo lường được, phù hợp với bối cảnh và yêu cầu pháp lý;

• Xây dựng kế hoạch hành động để kiểm soát rủi ro, tận dụng cơ hội, và đảm bảo hoạt động kinh doanh không bị gián đoạn vượt ngưỡng cho phép.

Kế hoạch phải được ghi chép, phân công trách nhiệm rõ ràng, và gắn với mốc thời gian cụ thể.

Điều khoản 7 – Hỗ trợ

Một hệ thống dù được thiết kế tốt đến đâu cũng không thể hoạt động nếu thiếu nguồn lực phù hợp.

Tổ chức cần đảm bảo:

• Có đủ nhân lực được đào tạo, có kỹ năng và nhận thức về BCMS;

• Cung cấp cơ sở hạ tầng, công nghệ và thông tin cần thiết;

• Thực hiện truyền thông hiệu quả cả nội bộ lẫn bên ngoài;

• Lưu trữ bằng chứng về năng lực và trách nhiệm vai trò, ví dụ như hồ sơ đào tạo hoặc mô tả công việc

Điều khoản 8 – Hoạt động

Đây là phần trọng tâm của toàn bộ hệ thống BCMS, gồm các bước then chốt:

1. Phân tích tác động kinh doanh (BIA)
   
   – Xác định các hoạt động quan trọng, thời gian gián đoạn có thể chấp nhận được, thiệt hại tiềm năng và yêu cầu phục hồi.

2. Đánh giá rủi ro
   
   – Phân tích các tình huống có thể làm gián đoạn hoạt động, từ thiên tai đến sự cố kỹ thuật hay mất nguồn lực chủ chốt.

3. Xây dựng chiến lược duy trì hoạt động
   
   – Phát triển các phương án ứng phó, từ phòng ngừa, chuyển hướng, phục hồi đến thay thế.

4. Lập kế hoạch ứng phó và khôi phục
   
   – Soạn thảo các kế hoạch chi tiết để duy trì hoặc khôi phục dịch vụ, bao gồm: quy trình, vai trò, tài nguyên, liên lạc khẩn cấp.

5. Kiểm thử và đánh giá định kỳ
   
   – Thực hiện diễn tập, mô phỏng hoặc kiểm thử thực tế để đánh giá hiệu quả kế hoạch và đề xuất cải tiến.

Điều khoản 9 – Đánh giá hiệu suất

• Theo dõi và đo lường các chỉ số hiệu suất chính (KPIs);

• Thực hiện đánh giá nội bộ theo kế hoạch, xác định điểm mạnh, điểm yếu và mức độ tuân thủ với tiêu chuẩn;

• Lãnh đạo cấp cao phải tiến hành xem xét hệ thống định kỳ, đánh giá tổng thể hiệu quả và ra quyết định cải tiến, nếu cần.

Tất cả hoạt động này phải được ghi lại đầy đủ làm bằng chứng minh bạch cho hoạt động quản trị.

Điều khoản 10 – Cải tiến

Tổ chức phải xây dựng cơ chế phát hiện, xử lý và ngăn chặn sự không phù hợp; đồng thời đưa ra hành động khắc phục rõ ràng, có căn cứ và theo dõi kết quả.

Quy trình cải tiến phải bám sát:

• Phân tích nguyên nhân gốc rễ,

• Ghi nhận kết quả đánh giá nội bộ,

• Phản hồi từ các bên liên quan,

• Và đầu ra từ các cuộc họp xem xét của lãnh đạo.

Làm thế nào để đạt chứng nhận tiêu chuẩn ISO 22301

Để triển khai ISO 22301 trong công ty của bạn, bạn phải thực hiện theo 17 bước sau :

1.  Hỗ trợ quản lý
2. Xác định các yêu cầu
3. Chính sách và mục tiêu liên tục kinh doanh
4. Tài liệu hỗ trợ cho hệ thống quản lý
5. Đánh giá và xử lý rủi ro 
6. Phân tích tác động kinh doanh
7. Chiến lược liên tục kinh doanh
8. Kế hoạch liên tục kinh doanh
9.  Đào tạo và nâng cao nhận thức
10.  Duy trì tài liệu
11. Thực hiện và thử nghiệm
12.  Đánh giá sau sự cố
13.  Giao tiếp với các bên quan tâm
14.  Đo lường và đánh giá
15.  Kiểm toán nội bộ
16.  Hành động khắc phục
17.  Đánh giá của ban quản lý

Doanh nghiệp cần chuẩn bị những gì?

Nếu một tổ chức muốn triển khai tiêu chuẩn này, các tài liệu sau đây là bắt buộc:

• Danh sách các yêu cầu pháp lý, quy định và các yêu cầu khác hiện hành
• Phạm vi của BCMS
• Chính sách duy trì hoạt động kinh doanh
• Mục tiêu duy trì hoạt động kinh doanh
• Bằng chứng về năng lực nhân sự
• Quy trình giao tiếp với các bên quan tâm
• Hồ sơ liên lạc với các bên quan tâm
• Hồ sơ ghi lại chi tiết về sự gián đoạn, hành động đã thực hiện và quyết định đã đưa ra
• Cấu trúc ứng phó sự cố Kế hoạch duy trì hoạt động kinh doanh
• Thủ tục phục hồi
• Kết quả giám sát và đo lường
• Kết quả kiểm toán nội bộ
• Kết quả đánh giá quản lý
• Kết quả của các hành động khắc phục

Doanh nghiệp có nhu cầu quan tâm dịch vụ chứng nhận ISO 22301:2019, vui lòng liên hệ ngay với chúng tôi để được hỗ trợ tư vấn trong thời gian sớm nhất.

• About
• Latest Posts

Nguyễn Đỗ Sơn

Manager - Auditor at GOOD VIỆT NAM

Luật sư Nguyễn Đỗ Sơn có kinh nghiệm làm việc và quản lý nhiều công ty ở nhiều lĩnh vực khác nhau. Với kinh nghiệm triển khai hệ thống, đào tạo và nâng cao năng suất, Luật Sư Nguyễn Đỗ Sơn hiện tại là Giám Đốc Điều Hành, chuyên gia trong lĩnh vực triển khai hệ thống quản lý đào tạo cho doanh nghiệp

Latest posts by Nguyễn Đỗ Sơn (see all)

• Đăng ký chứng nhận ISO lĩnh vực Logistic, vận tải - 25/07/2025
• Đăng ký chứng nhận ISO lĩnh vực xây dựng - 02/07/2025
• GOOD Việt Nam đánh giá hệ thống ISO 14001 tại Sunshine Electronics – Hướng tới phát triển xanh và bền vững - 27/06/2025