ISO 14001:2015Khía cạnh môi trường là gì? Đánh giá và xác định khía cạnh môi trường

Doanh nghiệp của bạn đang gặp khó khăn trong việc tìm hiểu về khía cạnh môi trường trong tiêu chuẩn ISO 14001? Đây là bước đầu tiên trong quá trình hoạch định và cũng được xem là yếu tố quan trọng của hệ thống quản lý môi trường. Trong bài viết này, GOODVN sẽ trả lời giúp bạn khía cạnh môi trường là gì và quy trình đánh giá và xác định khía cạnh môi trường chính xác nhất.

Khía cạnh môi trường là gì?

Hiểu một cách đơn giản, khía cạnh môi trường là các hoạt động, dịch vụ hoặc sản phẩm của doanh nghiệp tác động đến môi trường. Ví dụ như nước thải hóa chất của doanh nghiệp không qua xử lý trực tiếp thải ra môi trường hay khí thải. Thông thường, có 6 loại khía cạnh khác nhau, cụ thể là:

• Khí thải trong không khí
• Ô nhiễm ở đất
• Ô nhiễm nước thải
• Sử dụng vật liệu/tài nguyên thiên nhiên
• Quản lý chất thải rắn
• Chất thải nguy hại

Dưới đây là một số ví dụ về mối liên hệ giữa các hoạt động, các khía cạnh và tác động tới môi trường:

Khía cạnh môi trường trong ISO 14001

Trong bộ tiêu chuẩn ISO 14001:2015 đã yêu cầu các tổ chức/doanh nghiệp sử dụng cách tiếp cận có hệ thống để xác định các khía cạnh môi trường cũng như tác động của nó. Hoạt động này được thực hiện bằng các văn bản, cụ thể:

• Xác định các khía cạnh môi trường của sản phẩm/dịch vụ của doanh nghiệp, bao gồm các hoạt động hiện tại và kế hoạch. Đặc biệt các khía cạnh mà nó có thể kiểm soát và ảnh hưởng.
• Xác định các tác động môi trường của từng khía cạnh.
• Đánh giá ý nghĩa của các khía cạnh và tác động này.

Một tổ chức/doanh nghiệp cần phải xem xét:

• Các khía cạnh được quản lý trực tiếp kiểm soát.
• Các khía cạnh gián tiếp và không nằm trong tầm kiểm soát của ban quản lý.
• Các khía cạnh có thể bị ảnh hưởng nếu không được kiểm soát.
• Khía cạnh quá khứ, hiện tại và tương lai.
• Khía cạnh thực tế và tiềm năng.
• Mối liên hệ giữa các khía cạnh môi trường với các yêu cầu pháp lý.

Quy trình đánh giá và xác định khía cạnh môi trường

Để thực hiện đúng quy trình đánh giá và xác định khía cạnh môi trường, doanh nghiệp nên thực hiện theo 5 bước dưới đây:

Bước 1: Xác định các yêu cầu pháp lý liên quan

Khía cạnh môi trường của doanh nghiệp có thể được giải quyết theo yêu cầu pháp lý. Vì vậy, nếu doanh nghiệp tuân thủ từ đầu sẽ là khởi đầu tốt để xác định các khía cạnh môi trường. Mỗi một yêu cầu sẽ được tập trung vào một hay nhiều khía cạnh môi trường. Quá trình xác định yêu cầu về môi trường cần xem xét điều kiện bình thường, bất thường và các điều kiện khẩn cấp tiềm năng.

Bước 2: Xác định vòng đời sản phẩm

Vòng đời sản phẩm được hiểu là quá trình bắt đầu từ việc hình thành ý tưởng đến thiết kế, thu mua vật liệu, tiến hành sản xuất, bảo quản, giao hàng, sử dụng, huỷ bỏ sản phẩm. Việc xác định vòng đời sản phẩm giúp doanh nghiệp hình dung được tất cả công đoạn tạo ra một sản phẩm. Từ đó có thể xác định được các quá trình con và các hoạt động chi tiết tham gia vào vòng đời sản phẩm.

Bước 3: Xác định các hoạt động của các quá trình

Trong quá trình vòng đời sản phẩm, chúng ta tiến hành xác định các hoạt động nhỏ tạo nên quá trình đó bằng cách tách nhỏ quá trình thành các hoạt động riêng hoặc các bước riêng lẻ. Từ đó xác định được các yếu tố ảnh hưởng môi trường của các hoạt động đó.

Bước 4: Xác định các yếu tố của hoạt động và khía cạnh môi trường

Tới bước này sẽ giúp bạn nhìn nhận tổng quát các yếu tố đi vào hoặc tạo ra từ hoạt động đơn lẻ ở bước 3. Quá trình xác định các yếu tố hoạt động được thực hiện theo hình ảnh dưới đây:

Sau khi xác định đầu vào, đầu ra, nguồn lực và phát xạ của hoạt động như hình vẽ, các bạn có thể tham khảo bảng câu hỏi dưới đây để xác định khía cạnh môi trường:

Bước 5: Xác định khía cạnh môi trường có nghĩa

Có nhiều cách để xác định khía cạnh môi trường có nghĩa. Tuy nhiên, hiện nay người ta thường dùng ma trận mức độ ảnh hưởng, khả năng xảy ra và yêu cầu các bên liên quan để xác định. Phần này giống như phần đánh giá rủi ro và cơ hội trong ISO 9001:2015.

• Chỉ số tác động = Mức độ ảnh hưởng (1) x khả năng xảy ra (2) x yêu cầu các bên liên quan (3). Chỉ số này để đánh giá sự đáng kể của tác động môi trường.
• Chỉ số tác động ≥ 10 có nghĩa khía cạnh môi trường đang xem xét là khía cạnh môi trường có nghĩa, cần kiểm soát các khía cạnh của các tác động này như: đưa ra mục tiêu hay thiết lập quy trình quản lý môi trường đối với các tác động này.
• Nếu chỉ số tác động < 10 thì có nghĩa cạnh môi trường đang xem xét là khía cạnh môi trường không đáng kể.
• Riêng đối với các tình huống khẩn cấp luôn được xem là khía cạnh môi trường có nghĩa.

Mẫu đánh giá khía cạnh môi trường

Dưới đây là mẫu bảng đánh giá khía cạnh môi trường các bạn có thể tham khảo để xác định cho doanh nghiệp của mình:

Khía cạnh môi trường là vấn đề mà bất kỳ tổ chức/doanh nghiệp nào cũng cần quan tâm trong quá trình hoạt động. Hy vọng qua bài viết này, GOODVN đã giải quyết được những thắc mắc mà bấy lâu nay các doanh nghiệp vẫn quan tâm. Nếu tổ chức/doanh nghiệp có nhu cầu cấp chứng nhận ISO 14001:2015 hãy liên hệ ngay với chúng tôi để được tư vấn nhanh nhất!