Tín chỉ carbon: Chìa khóa thành công của doanh nghiệp trong thời đại xanh

Xu hướng tiêu dùng xanh đang phủ sóng gần như toàn bộ các thị trường quốc gia xuất khẩu lớn. Trong đó mục tiêu thực hiện phát thải carbon bằng 0 của Việt Nam đang rất được chú trọng. Doanh nghiệp đang theo đuổi sản xuất xanh để xuất khẩu sang các quốc gia lớn không thể bỏ qua “tín chỉ carbon”. Vậy tín chỉ carbon là gì và tầm quan trọng của tín chỉ carbon có ảnh hưởng như thế nào, GOOD Việt Nam sẽ giải đáp tại nội dung dưới đây.

Tín chỉ carbon là gì?

Tín chỉ carbon xuất hiện tư cam kết quy mô quốc tế nhằm giảm thiếu phát thải C02 và các loại khí nhà kính.

Định nghĩa

Tính chỉ carbon là loại chứng nhận có giá trị giao dịch thương mại. Tín chỉ này thể hiện quyền phát thải một lượng khí C02 hoặc một lượng khí nhà kính khác quy đổi sang C02 tương đương. Một tín chỉ C02 tương đương hoặc bằng với 1 tấn C02 hoặc ngược lại. 

Nguồn gốc

Nghị định thư Kyoto (1997)

• Đề xuất các cơ chế linh hoạt để giúp các quốc gia phát triển giảm phát thải khí nhà kính, bao gồm:
  • Cơ chế phát triển sạch (CDM – Clean Development Mechanism): Dự án giảm phát thải tại các nước đang phát triển có thể bán tín chỉ carbon cho các nước phát triển.
  • Cơ chế mua bán phát thải (ET – Emissions Trading): Các quốc gia có thể mua hoặc bán quyền phát thải CO₂.
  • Cơ chế đồng thực hiện (JI – Joint Implementation): Quốc gia có cam kết phát thải thấp có thể thực hiện dự án giảm phát thải tại quốc gia khác và nhận tín chỉ carbon

Thỏa thuận Paris (2015)

• Các nước cam kết giảm phát thải thông qua Đóng góp do quốc gia tự quyết định (NDCs – Nationally Determined Contributions).
• Hình thành thị trường carbon tự nguyện và bắt buộc để doanh nghiệp và quốc gia giao dịch tín chỉ carbon.

Giao dịch carbon thí điểm bắt đầu từ năm 2025 tại Việt nam

Chính phủ dự kiến triển khai thị trường carbon gồm 2 giai đoạn, với thí điểm từ 2025 đến 2027 và vận hành chính thức từ 2028. Các giao dịch trên thị trường carbon Việt Nam sẽ được thực hiện trên sàn giao dịch theo phương thức tập trung trên nền tảng trực tuyến.

Trước mắt, để thị trường carbon vận hành, Chính phủ sẽ tiếp tục hoàn thiện cơ chế, chính sách, kiểm kê khí nhà kính và phân bố hạn ngạch phát thải khí nhà kính cho các cơ sở và xây dựng hệ thống giao dịch, tương tự sàn giao dịch chứng khoán hay hàng hóa.

Thị trường Carbon là gì?

Thị trường carbon là hoạt động trao đổi quyền phát thải khí nhà kính được hiểu là nơi có thể mua bán tín chỉ carbon hoặc hạn ngạch carbon. Có 2 thị trường carbon:

Thị trường Carbon tự nguyện (Volunrtary Carbon Market- VCM)

Đây là nợi các tổ chức, doanh nghiệp hoặc quốc gia bất kì có thỏa thuận song phương hoặc qua một sàn giao dịch để mua bán tín chỉ carbon. Người mua tín chỉ đáp ứng các chính sách về môi trường, giảm dấu chân carbon theo mục tiêu Net Zero mà họ tự công bố

Thị trường Carbon bắt buộc  (Compliance Carbon Market – CCM)

Đây là nơi giao dịch các hạn ngạch phát thải nhà kính và một số tín chỉ carbon để giúp doanh nghiệp đạt tuân thủ nghĩa vụ giảm phát thải khí nhà kính của mình theo quy định của pháp luật

Tín chỉ Carbon và các quy định liên quan tại Việt Nam

Tại Việt Nam, tín chỉ carbon được quản lý và điều chỉnh bởi các quy định pháp luật nhằm thực hiện cam kết giảm phát thải khí nhà kính và phát triển thị trường carbon trong nước. Dưới đây là tổng quan về các quy định liên quan:

Cơ sở pháp lý

• Luật Bảo vệ Môi trường 2020: Lần đầu tiên đưa ra quy định về việc tổ chức và phát triển thị trường tín chỉ carbon trong nước.

• Nghị định số 06/2022/NĐ-CP ngày 7/1/2022: Quy định chi tiết về giảm nhẹ phát thải khí nhà kính, bảo vệ tầng ôzôn và hình thành, phát triển thị trường tín chỉ carbon.

Đối tượng tham gia thị trường carbon

Theo Điều 16 của Nghị định 06/2022/NĐ-CP, các đối tượng được phép tham gia thị trường carbon trong nước bao gồm:

• Cơ sở thuộc danh mục phải kiểm kê khí nhà kính: Những cơ sở có mức phát thải lớn, thuộc các lĩnh vực như năng lượng, công nghiệp, giao thông, xây dựng, nông nghiệp và chất thải.

• Tổ chức tham gia cơ chế trao đổi, bù trừ tín chỉ carbon: Các tổ chức thực hiện chương trình, dự án giảm phát thải khí nhà kính trong nước và quốc tế.

• Tổ chức và cá nhân khác: Liên quan đến hoạt động đầu tư, kinh doanh hạn ngạch phát thải khí nhà kính và tín chỉ carbon trên thị trường.

Lộ trình phát triển thị trường carbon

Nghị định 06/2022/NĐ-CP đề ra lộ trình phát triển thị trường carbon trong nước như sau:

• Đến hết năm 2027:

  • Xây dựng quy định quản lý tín chỉ carbon và hoạt động trao đổi hạn ngạch phát thải khí nhà kính.
  • Triển khai thí điểm cơ chế trao đổi, bù trừ tín chỉ carbon trong các lĩnh vực tiềm năng.
  • Thành lập và vận hành thí điểm sàn giao dịch tín chỉ carbon từ năm 2025.

• Từ năm 2028:

  • Tổ chức vận hành chính thức sàn giao dịch tín chỉ carbon.
  • Quy định các hoạt động kết nối, trao đổi tín chỉ carbon trong nước với thị trường khu vực và thế giới.

Quản lý và phát triển thị trường carbon

• Bộ Tài chính: Chủ trì xây dựng, thành lập sàn giao dịch tín chỉ carbon và ban hành cơ chế quản lý tài chính cho hoạt động của thị trường.

• Bộ Tài nguyên và Môi trường: Tổ chức vận hành sàn giao dịch, quy định các hoạt động kết nối với thị trường carbon quốc tế và xây dựng cơ chế trao đổi, bù trừ tín chỉ carbon.

Quy định về tín chỉ carbon rừng

Tín chỉ carbon rừng được cụ thể hóa trong Luật Bảo vệ Môi trường 2020 và Nghị định 06/2022/NĐ-CP, với lộ trình vận hành thị trường carbon chính thức từ năm 2028. Việc hoàn thiện tiêu chuẩn về tín chỉ carbon rừng đang được Bộ Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn triển khai nhằm tạo điều kiện thu hút đầu tư và vận hành hiệu quả thị trường này.

Việc tuân thủ các quy định trên sẽ giúp Việt Nam thực hiện cam kết giảm phát thải khí nhà kính, đồng thời thúc đẩy phát triển kinh tế bền vững và bảo vệ môi trường.

Mối quan hệ giữa tín chỉ carbon và kiểm kê khí nhà kính 

Tín chỉ carbon (Carbon Credit) và kiểm kê khí nhà kính (GHG Inventory) đều đóng vai trò quan trọng trong chiến lược giảm phát thải khí nhà kính (GHG – Greenhouse Gas) và chống biến đổi khí hậu. Chúng có mối quan hệ chặt chẽ với nhau trong việc đo lường, quản lý và giảm lượng khí thải CO₂ và các khí nhà kính khác.

=> Tìm hiểu thêm về Kiểm kê khí nhà kính cho doanh nghiệp tại đây

Kiểm kê khí nhà kính là cơ sở để xác định tín chỉ carbon

• Kiểm kê khí nhà kính (GHG Inventory) là quá trình thu thập, đo lường và báo cáo lượng khí nhà kính phát thải từ hoạt động sản xuất, kinh doanh của một tổ chức, quốc gia hoặc khu vực.
• Kết quả kiểm kê giúp xác định lượng phát thải thực tế và đề xuất các biện pháp giảm phát thải.
• Nếu lượng phát thải vượt quá hạn ngạch cho phép, doanh nghiệp phải mua tín chỉ carbon để bù đắp (offset).

Ví dụ: Một nhà máy kiểm kê khí nhà kính và xác định họ phát thải 10.000 tấn CO₂/năm. Nếu họ chỉ được phép phát thải 8.000 tấn, họ cần mua 2.000 tín chỉ carbon hoặc thực hiện các dự án giảm phát thải nội bộ.

Tín chỉ carbon là công cụ để đạt mục tiêu giảm phát thải

• Sau khi kiểm kê, doanh nghiệp có thể sử dụng tín chỉ carbon để bù đắp lượng khí thải vượt quá mức cho phép hoặc đạt mục tiêu trung hòa carbon (Carbon Neutrality).
• Tín chỉ carbon được tạo ra từ các dự án giảm phát thải như năng lượng tái tạo, trồng rừng, thu giữ và lưu trữ carbon.

Ví dụ:

• Nếu một công ty phát thải hơn mức cho phép, họ có thể mua tín chỉ carbon từ các dự án năng lượng sạch.
• Nếu công ty giảm được nhiều khí nhà kính hơn mức yêu cầu, họ có thể bán tín chỉ carbon để thu lợi nhuận.

Cách tín chỉ carbon và kiểm kê khí nhà kính hoạt động trong thị trường carbon

• Bước 1: Kiểm kê khí nhà kính → Doanh nghiệp đo lường và báo cáo phát thải.
• Bước 2: Xác định hạn ngạch → Nhà nước hoặc tổ chức quản lý đưa ra hạn mức phát thải.
• Bước 3: Thực hiện giảm phát thải → Doanh nghiệp cắt giảm phát thải bằng cách nâng cao hiệu suất năng lượng hoặc đầu tư vào công nghệ sạch.
• Bước 4: Giao dịch tín chỉ carbon
  • Nếu phát thải vượt mức, doanh nghiệp mua tín chỉ carbon.
  • Nếu giảm phát thải nhiều hơn yêu cầu, doanh nghiệp có thể bán tín chỉ.

Ứng dụng trong chính sách môi trường và doanh nghiệp

• Ở cấp quốc gia: Kiểm kê khí nhà kính là cơ sở để thiết lập hạn mức phát thải và phát triển thị trường carbon.
• Ở cấp doanh nghiệp: Các công ty sử dụng kiểm kê khí nhà kính để đánh giá hiệu suất môi trường và sử dụng tín chỉ carbon như một công cụ tài chính giúp tuân thủ quy định và hướng tới phát thải ròng bằng 0 (Net Zero).

Ví dụ: Việt Nam đã ban hành Nghị định 06/2022/NĐ-CP, yêu cầu kiểm kê khí nhà kính và xây dựng thị trường tín chỉ carbon vào năm 2028.

Tại sao doanh nghiệp tại Việt Nam cần quan tâm tới tín chỉ carbon?

Tín chỉ carbon (Carbon Credit) đang trở thành một yếu tố quan trọng trong chiến lược kinh doanh bền vững và tuân thủ quy định môi trường của các doanh nghiệp tại Việt Nam. Việc quan tâm đến tín chỉ carbon không chỉ giúp doanh nghiệp giảm chi phí, đáp ứng quy định pháp luật, mở rộng thị trường xuất khẩu mà còn góp phần vào cam kết giảm phát thải khí nhà kính và phát triển bền vững. Dưới đây là những lý do chính khiến doanh nghiệp Việt Nam cần chú ý đến tín chỉ carbon:

Tuân thủ quy định pháp luật về phát thải khí nhà kính

 

• Theo Nghị định 06/2022/NĐ-CP, các doanh nghiệp lớn thuộc các ngành năng lượng, công nghiệp, giao thông, xây dựng, nông nghiệp và chất thải phải kiểm kê khí nhà kính và thực hiện cắt giảm phát thải.
• Nếu doanh nghiệp phát thải vượt mức quy định, họ phải mua tín chỉ carbon để bù đắp lượng phát thải dư thừa.
• Việt Nam đặt mục tiêu triển khai thị trường carbon chính thức vào năm 2028, với giai đoạn thí điểm từ 2025.
• Doanh nghiệp sẽ bị ràng buộc bởi cơ chế mua bán hạn ngạch phát thải và tín chỉ carbon, nếu không tuân thủ có thể bị xử phạt hoặc gặp khó khăn khi tham gia thị trường.

=>>Nếu không chuẩn bị trước, doanh nghiệp có thể bị động trước các quy định về phát thải, đối mặt với chi phí cao hơn trong tương lai<<=

Giúp doanh nghiệp tối ưu chi phí và tăng lợi nhuận

• Nếu doanh nghiệp cắt giảm phát thải nhiều hơn yêu cầu, phần khí thải giảm được có thể chuyển thành tín chỉ carbon để bán trên thị trường carbon, tạo thêm nguồn thu nhập.

📌 Ví dụ: Một nhà máy sản xuất áp dụng công nghệ tiết kiệm năng lượng, giảm phát thải CO₂ hơn mức quy định → có thể bán lượng giảm phát thải này dưới dạng tín chỉ carbon cho các doanh nghiệp cần bù đắp.

• Việc quan tâm đến tín chỉ carbon khuyến khích doanh nghiệp sử dụng năng lượng hiệu quả hơn, đầu tư vào công nghệ sạch, từ đó giảm chi phí sản xuất dài hạn.
• Các khoản đầu tư vào năng lượng tái tạo, hệ thống tuần hoàn nước, tiết kiệm điện giúp doanh nghiệp cắt giảm chi phí và tận dụng ưu đãi tài chính xanh.

📌 Ví dụ: Một doanh nghiệp dệt may lắp đặt hệ thống năng lượng mặt trời → giảm sử dụng điện từ lưới quốc gia, tiết kiệm chi phí và cắt giảm phát thải CO₂.

Tăng lợi thế cạnh tranh và mở rộng thị trường quốc tế

• Các tập đoàn đa quốc gia đang yêu cầu nhà cung cấp phải có kế hoạch giảm phát thải và chứng nhận tín chỉ carbon.
• Nếu doanh nghiệp Việt Nam không đáp ứng yêu cầu này, họ có thể bị loại khỏi chuỗi cung ứng toàn cầu.

📌 Ví dụ: Nike, H&M, IKEA chỉ làm việc với các nhà cung cấp có chiến lược giảm phát thải và kiểm kê khí nhà kính.

• Doanh nghiệp Việt Nam trong ngành dệt may, gỗ, thực phẩm cần chú ý nếu muốn duy trì hợp tác với các thương hiệu lớn.
• EU đã áp dụng Cơ chế Điều chỉnh Biên giới Carbon (CBAM), yêu cầu các mặt hàng nhập khẩu phải báo cáo lượng phát thải CO₂ và có thể bị áp thuế carbon.
• Các ngành như thép, xi măng, nhôm, phân bón, điện, hydro sẽ bị ảnh hưởng trực tiếp.

📌 Ví dụ: Một công ty xuất khẩu thép sang EU phải chứng minh rằng quy trình sản xuất không phát thải quá mức → Nếu không có tín chỉ carbon để bù đắp, chi phí xuất khẩu sẽ tăng mạnh.

Hưởng lợi từ chính sách hỗ trợ tài chính xanh

 

• Nhiều tổ chức tài chính và ngân hàng đang ưu tiên cho doanh nghiệp có chiến lược giảm phát thải và tín chỉ carbon.
• Các quỹ đầu tư quốc tế cũng tập trung vào các dự án phát triển bền vững và trung hòa carbon.

📌 Ví dụ :IFC, ADB, WB cung cấp các khoản vay ưu đãi cho doanh nghiệp cam kết giảm phát thải và sử dụng năng lượng sạch.

• Nhà nước đang khuyến khích doanh nghiệp chuyển đổi xanh, với các chính sách ưu đãi về thuế, tài chính và hỗ trợ kỹ thuật.
• Các chương trình như chứng nhận doanh nghiệp xanh, hỗ trợ đổi mới công nghệ giúp doanh nghiệp tiết kiệm chi phí và tăng cơ hội kinh doanh.

📌 Ví dụ: Doanh nghiệp đầu tư vào năng lượng tái tạo, xe điện, công nghệ tuần hoàn có thể nhận ưu đãi thuế và hỗ trợ tài chính.

Góp phần vào trách nhiệm xã hội và bảo vệ môi trường

• Việc tham gia vào tín chỉ carbon giúp doanh nghiệp xây dựng hình ảnh thân thiện với môi trường, nâng cao uy tín thương hiệu.
• Đáp ứng tiêu chí ESG (Môi trường – Xã hội – Quản trị) giúp doanh nghiệp thu hút khách hàng, nhà đầu tư và đối tác tiềm năng.

📌 Ví dụ: Nhiều thương hiệu toàn cầu có chương trình “Net Zero Carbon” yêu cầu đối tác phải tham gia vào thị trường tín chỉ carbon.

• Biến đổi khí hậu đang ảnh hưởng nghiêm trọng đến Việt Nam, đặc biệt là tình trạng nước biển dâng, thời tiết cực đoan, hạn hán, xâm nhập mặn.
• Việc tham gia tín chỉ carbon giúp doanh nghiệp đóng góp vào mục tiêu giảm phát thải CO₂, bảo vệ hệ sinh thái và cải thiện môi trường sống.

Tham gia vào Thị trường carbon và xây dựng nền móng cho Tín chỉ carbon đang là xu thế cũng như thể hiện hình ảnh thời đại mới trong tương lai, chính vì vậy để khẳng định sự uy tín của mình trong hoạt động xuất nhập khẩu doanh nghiệp cần nhanh chóng tìm hiểu và nghiêm túc thực hiện các biện pháp để đạt được các yêu cầu của tín chỉ carbon. Liên hệ ngay với Văn phòng chứng nhận quốc gia – GOOD Việt Nam từ bây giờ để được hỗ trợ giải đáp thắc mắc chi tiết và nhanh chóng nhất.  Chúng tôi rất  sẵn lòng được đồng hành với sự phát triển của bạn !